Quan họ Bắc Ninh chính là những làn điệu dân ca thuộc vùng đồng bằng Bắc Bộ tập trung chủ yếu ở vùng Kinh Bắc.
Đây được xem là bộ môn nghệ thuật được tích hợp bởi nhiều yếu tố như từ âm nhạc, lời ca đến phục trang, lễ hội… cùng với một lối hát giao duyên dân dã, thể hiện được mối quan hệ gắn bó nghĩa tình giữa những “liền anh” và “liền chị” hát quan họ hay đây là nét văn hóa tiêu biểu nhất của người dân vùng Kinh Bắc. Để nghe hát quan họ Bắc Ninh hay nhất bạn hãy đọc ngay ở bài viết sau nhé!
Nguồn gốc của quan họ Bắc Ninh
Mỗi năm, cứ vào độ xuân về hay khi mùa thu tới, người của dân 49 làng Quan họ gốc thuộc xứ Kinh Bắc (bao gồm Bắc Ninh và Bắc Giang hiện nay), cho dù ở bất cứ nơi đâu cũng sẽ trở về quê hương để cùng trẩy hội đình hay hội chùa, những lễ hội vô cùng độc đáo bởi lẽ chúng đã gắn liền với trình diễn Quan họ qua bao đời nay.
Do đã ra đời từ rất lâu nên việc nghe hát quan họ Bắc Ninh hay nhất sẽ có rất nhiều câu chuyện để kể về thời điểm ra đời,
Có một vài ý kiến cho rằng Quan họ có từ thế kỷ 11, ở một số khác cho là đã có từ thế kỷ 17, tuy nhiên tất cả các công trình khảo sát hay nghiên cứu từ đó đến giờ tuy có khác nhau nhưng đều khẳng định giá trị to lớn của di sản văn hóa này,
Đặc biệt chính là dân ca Quan họ đang là loại hình nghệ thuật cốt lõi của văn hóa xứ Kinh Bắc ngàn năm văn hiến, thật tuyệt đúng không nào.
Theo những điều tra của Sở văn hóa thuộc Hà Bắc thì từ trước cách mạng tháng Tám năm 1945 đã có 49 làng quan họ rải rác khắp các huyện Tiên Sơn, Yên Phong, Quế Võ, Việt Yên cùng với thị xã Bắc Ninh. Mỗi làng quan họ ở Bắc Ninh đều có nét độc đáo riêng.
Dân ca quan họ Bắc Ninh là gì?
Dân ca Quan họ Bắc Ninh chính là một hình thức hát giao duyên giữa các liền chị liền anh, đây cũng là một trong các làn điệu dân ca tiêu biểu nhất của vùng châu thổ sông Hồng.
Những liền anh sẽ trong trang phục truyền thống gồm khăn xếp, áo the và ở những liền chị sẽ thể hiện duyên dáng trong bộ áo mớ ba, mớ bảy hay đầu đội nón thúng quai thao, họ cùng nhau hát đối gồm những câu ca mộc mạc và đằm thắm.
Cách hát sẽ theo lối truyền thống và không cần nhạc đệm nhưng vẫn đầy chất nhạc, thể hiện được nét văn hóa tinh tế của người hát Quan họ.
Trang phục của các liền anh liền chị Quan họ Bắc Ninh
Người con Trai thường sẽ mặc áo lụa, áo the và quần sớ, khăn xếp ở con gái thì sẽ mặc mớ bảy mớ ba hay áo tứ thân,…
Cách hát
Nói chung trong Quan họ người ta bao giờ cũng sẽ hát đôi. Trong khi một đôi trong Quan họ của bạn hát thì bên kia cũng sẽ phải chuẩn bị một đôi để hát đối lại. Chính vì thế hát Quan họ chính là loại hát giao duyên, đối đáp.
Kết cấu của những điệu hát sẽ được hình thành từ các lễ kết nghĩa. Lễ kết nghĩa sẽ được bắt đầu bằng các lời thăm hỏi tận tình hay các lời thề thốt. Tiếp theo đó, họ lại có những buổi gặp nhau ở bên nam. Ngay tại đây họ cũng có thể hát thâu đêm để bộc lộ với nhau về tình cảm.
Quan họ Bắc Ninh trong xu thế xã hội
Hiện nay, trước sức ép của các xu thế toàn cầu hóa về quốc tế hóa hay về văn hóa và sự phát triển mạnh mẽ, nhiều ưu thế của những loại hình văn hóa, nghệ thuật, việc nghe hát Quan họ Bắc Ninh cổ cũng đang phải đối mặt với một thách thức lớn
Chính là nguy cơ bị mai một hay thậm chí có thể sẽ bị mất hẳn nếu không kịp thời có những biện pháp bảo vệ lâu dài cho thế hệ trẻ ngày nay.
Vì lẽ đó, lề lối của sinh hoạt ca hát Quan họ cổ, các giọng hát cổ với kỹ thuật “vang, rền, nền, nảy” vốn dĩ đã làm nên giá trị đặc sắc của dân ca Quan họ tuy nhiên hiện đang lưu tồn trong trí óc và trái tim say nghề của các cụ.
Những địa điểm nghe quan họ Bắc Ninh dành cho khách du lịch
Ngày 13 là ngày chính hội, tuy nhiên từ sớm ngày 12, đồi Lim nơi trung tâm của lễ hội đã tưng bừng, sôi động với các lán hát Quan họ cùng các trò chơi dân gian như: đu tiên, thi tổ tôm điếm, vật, đập niêu, thi cờ người, dệt cửi hội, trò bịt mắt hay kéo co.
Hội Lim bao giờ cũng sẽ gồm 2 phần tách bạch là Lễ và Hội. Các làng như Duệ Khánh, Lộ Bao, Đình Cả hay Lũng Giang nơi hội tụ thành một đoàn rước và từ từ tiến vào trung tâm của hội thu hút mọi sự chú ý và quan tâm đặc biệt nhất của đông hội.
Đây chính là tâm điểm và là phần Lễ, hoạt động tế lễ của những đoàn rước là chương trình khai hội.
Một số địa điểm nghe hát quan họ Bắc Ninh:
Làng Quan Họ Viêm Xá Bắc Ninh
Viêm Xá là một trong những ngôi làng quan họ xưa cổ. Làng hiện có đền thờ vua Bà – thủy tổ thuộc làn điệu dân ca. Đền mang kiến trúc cổ, với hoa văn chạm khắc đơn giản nhưng vô cùng tinh tế. Hiện tại, đền vẫn còn lưu giữ nhiều hiện vật rất quý như tượng vua Bà, hay những hoành phi, và câu đối xưa.
Lăng Kinh Dương Vương Bắc Ninh
Mỗi năm, cứ xuân về, là hàng nghìn “con Lạc cháu Hồng” từ khắp nơi đổ về đền, lăng mộ của Lạc Long Quân, Âu Cơ, Kinh Dương Vương đặt tại Làng A Lữ, Xã Đông Thành, huyện Đại Thuận Thành, để tưởng nhớ công ơn của các bậc tiền nhân đã có công khai quốc và lập quốc. Nơi đây mỗi năm cũng sẽ được tổ chức hát Quan họ rất đặc sắc.
Thành Cổ Luy Lâu Bắc Ninh
Thành cổ Luy Lâu, nơi đây từng là một thành cổ rất nổi tiếng phồn hoa, là đô hội của xứ Giao Chỉ xưa. Đây cũng được xem là một địa điểm du lịch về lịch sử rất nổi tiếng tại Bắc Ninh mà bạn không nên bỏ lỡ khi đến để tham quan và khám phá. Và đây cũng là địa điểm nghe hát Quan họ hấp dẫn nhất.
Đền Bà Chúa Kho Bắc Ninh
Đền Bà Chúa Kho hiện đang tọa lạc tại lưng chừng ngọn núi Kho, thuộc khu Cổ Mễ, phường Vũ Ninh, thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh. Đây không những là một khu di tích lịch sử mang giá trị trong quần thể di tích khu Cổ Mễ ( bao gồm: Đình – Chùa – Đền), đây hiện còn là địa điểm mà nhân dân khắp cả nước đều hành hương tín ngưỡng mỗi năm.
Chùa Phúc Lâm Bắc Ninh
Phúc Lâm Tự chính là một ngôi chùa cổ đã được xây dựng vào những năm đầu thế kỷ 18, mang hoa văn của kiến trúc thời Nguyễn.
Bên trong khuôn viên chùa còn có vườn tháp, cổng tam quan, cây đa cổ thụ. Hàng năm còn diễn ra hát Quan họ rất hay là địa điểm bạn không nên bỏ lỡ.
Như vậy, là mình đã giới thiệu xong đến bạn những điều bạn nên biết về việc nghe hát quan họ Bắc Ninh hay nhất, hy vọng với những thông tin này đã giúp bạn có thêm nhiều kiến thức về bộ môn văn hóa này. Hãy thường xuyên theo dõi kênh để có thêm nhiều thông tin hữu ích khác nữa nhé!
